Мусаллам аст, ки ҳам дар забоншиносии умумӣ ва ҳам хусусӣ, аз ҷумла дар забоншиносии кишварҳои Ғарб ва Россия шумора ба вежа нумеративҳо ва воҳидҳои шумориш кайҳо боз мавзӯи таҳқиқотии як зумра забоншиносони соҳавӣ гардидаанд. Душворӣ ва мушкилоти муайян кардани ин мавзӯъ ҳамчун як мавзӯи мубрам ва баҳснок аз лиҳози ваҷҳи истеъмолу вазифаҳои сарфӣ ва наҳвӣ яке аз мавзӯъҳои мураккаб ва мавриди баҳси васеъ қароргирифта, дар сарфи як қатор забонҳо зиёд шудааст ва забонҳои мавриди таҳқиқ ҳам аз ин истисно нестанд. Мақсади таҳқиқот иҷро кардани вазифаҳои зеринро тақозо менамояд, ки дида баромадани шумора, нумератив ва воҳидҳои шумориш дар тақсимбандии ҳиссаҳои нутқ, мураттаб намудани меъёрҳои муқоисавии категорияи воҳидҳои мавриди назар ва муайян сохтани муаммоҳое, ки омӯзиши минбаъдаро талаб менамояд.
Маъмулан, омӯзиш ва дараки воҳидҳои шумориш дар забони чинӣ андаке душвор бошанд, зеро миқдори зиёди вариантҳои онҳо вобаста аз кадом ва чигуна маъдуд муҳокима карда мешаванд. Ин падидаи наҳвӣ набояд барои англисзабонон ҳайратангез бошад, зеро дар ин забон ингуна калимаҳо дида мешаванд. Агарчӣ дар забони англисӣ, вақте ки мо “a piece of cake” ё “a stick of gum” гӯем, лек мандаринҳои чинӣ барои намудҳои ашё калимаҳои ченакии бағоят зиёд доранд. Тафовути ва фарқияти боризи ин гуна воҳидҳои шумориш дар забонҳои муқоисашаванда дар он аст, ки ҳар исмҳои забони чинӣ ба худ калимаҳои ченакро талаб мекунад. Масалан, дар забони англисӣ мо метавонем танҳо “five birds” гуфта бошем. Аммо дар забони хитоӣ, мо бояд аз рӯи қолаби шумора + воҳиди шумориш + исм воҳидҳои мавриди омӯзишро корбаст намоем. Ҷараёни омӯзиши мавзӯи мавриди таҳқиқ аз он гувоҳӣ дод, ки дар забони чинӣ як гурӯҳ воҳидҳои шуморишро истифода мешаванд, ки ҷиҳати шумори исмҳои ифодагари ғайришахс, амсоли ҳайвонот, набототу сабзавот. Мо дар ин мақола тасмим гирифтем, ки воҳидҳои мазкурро тибқи қабати лексикӣ аз дастаҳои зайл ҷудо намоем:
1. бо исмҳои ифодагари ҳайвонот
Ногуфта намонад, ки дар забони чинӣ якчанд воҳидҳои шуморише мушоҳида мешаванд, ки онҳо ҷиҳати шумори исмҳои ифодагари ҳайвонот ба кор бурда мешаванд:
峰 fēng measure word for camels (барои уштур) e.g. 骆驼.
口 kǒu measure word for things with mouths such as people, domestic animals, cannons, wells etc (аслан ин воҳиди шумориш вожаи мустақили маънодор буда, маънои даҳонро ифода мекунад, аз ин рӯ он ҳамчун воҳиди шумориш барои шумори ашё ва ё ҳайвоноти хонагӣ ва он чизҳое, ки даҳон доранд ба кор бурда мешавад): e.g. 饭, 缸, 棺材, 锅, 井, 人, 痰, 唾沫, nǐ de jiā yǒu jǐ kǒu rén 你的家有几口人？= How many people are there in your family? you could also use “ge 个”,
匹 pī measure word for horses, mules and bolts of cloth: (воҳиди шуморише, ки барои шумори асп ба кор бурда мешавад): e.g. 布, 绸子, 缎子, 骡子, 马, 去年我骑了一匹马。 Last year, I rode a horse; yì pǐ mǎ gòulái le 一匹马过来了= a horse came over from a children’s story.
头 tóu measure word for pigs and other livestock, etc (воҳиди шуморише, ки барои шумори хук, яъне хубон ба кор бурда мешавад): e.g. 大象, 家畜, 鲸, 鲸鱼, 鹿, 驴, 牛, 牲口, 蒜, 羊, 猪 yì tóu máoniú 一头牦牛= one yak.
尾 wěi measure word for fish (воҳиди шуморише, ки барои шумори моҳӣ ба кор бурда мешавад): 昨天我看到海里有三尾鱼 (Zuótiān wǒ kàn dào hǎi li yǒu sānwěi yú) = Yesterday I saw three fish in the sea.
窝 wō measure word for animals (воҳиди шуморише, ки барои шумори тамоми ҳайвонотба кор бурда мешавад): e.g. 蚂蚁, 蜜蜂, 兔子, 猪;
只 zhī measure word for birds and certain animals or one of a pair: e.g. 苍蝇, 耳朵, 蜂, 蝴蝶, 鸡, 脚, 昆虫, 老虎, 老鼠, 鹿, 猫, 麻雀, 蚂蚁, 蜜蜂, 鸟, 盘子.
liǎng zhī lǎohǔ 两只老虎” = “2 tigers” (sung to the tune of “Frere Jacques”), bā zhī yǎnjing 八只眼睛= 8 Eyes *the name of a 4 person singing group; “liǎng zhī lǎohǔ 两只老虎” = “2 tigers” (sung to the tune of “Frere Jacques”).
- This dog (这只狗 – zhè zhī gǒu).
- Two hands (两只手 – liǎng zhī shǒu).
- Five cats (五只猫 – wǔ zhī māo).
2. бо исмҳои ифодагари набототу сабзавот
瓣 bàn measure word for oranges and garlic (барои сабзавоту меваҷон, аз чумла афлесун ва сармисоқ корбаст мешавад): e.g. 橘子, 蒜, 西瓜;
棵 kē ва株 zhū measure word for trees, cabbages, plants etc (воҳидҳои шуморише, ки барои шумори дарахтҳо, кармаҳо ва рустаниҳо корбаст мешаванд): e.g. 白菜, 白杨, 菜, 草, 葱, 高粱, 果树, 柳树, 苗, 青菜, 桑树, 树, 松.
- jīntiān wǒmen zhòng le èrshí kē shū 今天我们种了二十棵树= today we planted 20 trees.
粒 lì measure word for small round things (peas, bullets, peanuts, pills, grains etc) (воҳиди шуморише, ки барои шумори зарраҳои майда ва исмҳои ғайришумориш ба кор бурда мешавад):e.g. 豆子, 瓜子, 粮食, 米, 葡萄, 沙子, 糖果, 盐, 药丸, 珍珠, 芝麻, 珠子, 钻石, wǒ shènzhì bù néng chī yí lì huāshēng 我甚至不能吃一粒花生= I can’t even eat one peanut.
3. бо исмҳои ифодагари ҷисмҳои моеъ ва зарраҳои хурд
Ба ҳамин минвол, дар забонҳои муқоисашаванда воҳидҳои шуморе ба назар мерасанд, ки онҳо барои ифодаи исмҳои ҷисмҳои моеъ ва зарраҳои хурд мавриди истифода қарор мегиранд, минҷума (дар забони чинӣ) 杯bēi, 缸 gāng, 壶 hú, 盆 pén, 瓶 píng, 勺 sháo, 坛 tán, 桶 tong, 团 tuán, 碗 wǎn, 升shēng, 贴 tiē ва (дар забони англисӣ) а teaspoon of.., a tablespoon of.., a glass of.., a cup of.., a pint of…, a quart of…, a half-gallon of…, a gallon of…, a tank of…, a jug of…, a bottle of…, a keg of…, a shot of…, a drop of…;
杯bēi measure word for liquids such as wine and tea: (воҳиди шумориши мазкур дар забони чинӣ ҷиҳати шумори исми моеъ, аз ҷумла барои чой ва шароб): e.g. 酒, 茶, 咖啡, 开水, 冷饮, 凉水, 牛奶, 啤酒, 汽水, 水, 饮料; A glass of red wine (一 杯红酒 – yī bēi hóng jiǔ), yì bēi shuǐ 一杯水 = 1 cup of water.
Дар асоси мисолҳои болоӣ метавон гуфт, ки杯bēi дар забони англисӣ ба ҳайси гунаи худ, минҷумла а cup of ва а glass of корбаст шудааст, ки нишондиҳандаи наҳвӣ яке аз вежагиҳои меҳварӣ ҳисобида мешавад. Дигар воҳиди шумориши марбута缸 gāng ба чашм расид, ки он дар забони англисӣ ба гунаҳои jug, crock барои шумори обу шароб корбарӣ карда шудааст.
瓶 píng measure word for wine and liquids (воҳиди шумориши мазкур дар забони чинӣ ҷиҳати шумори исми моеъ, аз қабили шароб): e.g. 白酒, 醋, 酱油, 酒, 可乐, 矿泉水, 冷饮, 茅台酒, 墨水, 牛奶, 啤酒, 葡萄酒, 水, 香水, 饮料, A bottle of beer (– 瓶啤酒 – yī píng pí jiǔ), That bottle of water (那瓶水 – nà píng shuǐ).
Дар мисолҳои фавқуззикр瓶 píng ба гунаи қаринаи англисии худ ба ҳайси A bottle of корбаст гардидааст: 勺 sháo measure word for liquid foods such as soup e.g. 汤; 坛 tán measure word for liquids such as wine e.g. 酒, 醋; 桶 tong measure word for water,oil and other liquids e.g. 水, 柴油, 沥青, 石油, 原油; 团 tuán measure word for rice or woolen yarn e.g. 米饭, 泥巴, 怒火, 云, 火, 毛线; 碗 wǎn measure word for food or drink e.g. 豆浆, 米饭, 汤, 粥; 升shēng liter, measure word for dry grain e.g. 大米, 柴油, 淡水, 牛奶, 汽油; 贴 tiē measure word for things that can be stuck on such as plasters e.g. 膏药.
Ҳамин тавр, омӯзиш ва дараки воҳидҳои шумориш дар забони чинӣ андаке душвор бошанд, зеро миқдори зиёди вариантҳои онҳо вобаста аз кадом ва чигуна маъдуд муҳокима карда мешаванд. Тафовути ва фарқи боризи ин гуна воҳидҳои шумориш дар забонҳои муқоисашаванда дар он аст, ки ҳар исмҳои забони чинӣ ба худ калимаҳои ченакро талаб мекунад.
.png&w=640&q=75)
