Омӯзишу баррасӣ ва ошкор намудани ҳама гуна сифатҳои калимаҳо дар ҳама гуна забонҳо вазифаи илмӣ буда, он роҳу воситаҳои сохташавии луғатро тадқиқ мекунад ва муаммои тағйироти сифатӣ ва миқдории таркиби луғавиро мекушояд. Забони шахси ҷудогона ҷузъи забони аҳли ҷомеа дар доираи ягон забон, ҳар шахси эҷодкор дар такмил ва ғанӣ гардидани таркиби луғавии забон ҳисса ё асаре мегузорад, ки он ба ин ё он тарз дар адабиёти бадеии минбаъда боқӣ мемонад. Аз ин рӯ, иқтибосот яке аз сарчашмаҳои ғанисозии ҳар забон, аз ҷумла хитоӣ буда, чи тавре ки маълум аст, Хитой дар тараққиёти таърихии худ танҳо бо ҳамсояҳои наздики худ робита дошт ва дар давоми асрҳои зиёд аз ҷаҳони Ғарб дар канор буд, ки ин ба ворид шудани луғатҳои бегона ба забони чинӣ монеъ мешуд. Танҳо пас аз татбиқи сиёсати ислоҳот ва бозкушоии Чин фарҳанги аврупоӣ тадриҷан вориди Чин шуд ва бо он калимаҳои англисӣ.
Шоистаи зикр аст, ки якчанд роҳҳои иқтибосот дар забони хитойӣ вуҷуд доранд. Транскрипсия (усули фонетикӣ) чунин вомгирии воҳиди луғатест, ки дар он шакли овозии онҳо нигоҳ дошта мешавад (баъзан мувофиқи хусусияти фонетикии забоне, ки калима ба он ворид шудааст, то андозае тағйир ёфтааст).
Хусусияти вомгирӣ дар он аст, ки забони қабулкунанда таркиби овозии калимаро (на пурра) мувофиқи низоми фонетикии худ тағйир медиҳад, агар дар забони додашуда овозҳое дошта бошанд, ки хоси забони қабулкунанда нестанд.
Пас аз татбиқи сиёсати ислоҳот ва ошкорбаёнии Чин фарҳанги аврупоӣ тадриҷан вориди кишвар шуд ва бо он вожаҳои инглисӣ, вомҳои 外来词 [wàiláicí] ё 借词 [jiècí], ба маънои аслӣ «калимаҳое, ки аз берун омадаанд» пайдо шуданд. забон. Воситаи луғавӣ ҳар забонро ғанӣ мегардонад ва мо боварӣ дорем, ки ба он зарари зиёд намерасонад, зеро қонунҳои инкишофи забон коста намешаванд, яъне вом гирифтан нақши мусбат дорад. А.Л. Семенас сабабҳои зерини вомвожаҳоро муайян мекунад:
- зарурати ифодаи арзишҳои нав;
- зарурати асоснок кардани низоми лексикӣ, иваз намудани воҳидҳои луғавии куҳна, ки тобишҳои маъноии худро гум кардаанд, ки онҳо бо воҳидҳои нави ифода шудаанд;
- рӯҳияи замон, маъруфият ва мӯди вожаву ибораҳои хориҷӣ.
Дар забони хитойии муосир аз ҳама намуди вомвожаҳо шакли овоӣ бештар паҳн шудааст. Дар асоси омӯзиши синологҳои ватанӣ, ки ба вежагиҳои фарқкунандаи ин забон таъсир мерасонанд, мо ҳангоми вомгирии вожаҳои бегона аз забони хитойӣ чунин вежагиҳои фарқкунандаро барраси кардем.
Пеш аз ҳама, бояд қайд кард, ки забони хитойӣ ҳангоми вом гирифтани вожаҳои забони бегона ба меъёрҳои худ мутобиқ карда, хусусиятҳои фонетикӣ ва садоҳои ба он хосро тарк мекунад.
Вобаста ба дараҷаи инкишофи солим ва мутобиқати фонетикӣ вомвожаҳо метавонанд: пурра, нопурра ва қисман азхуд карда шаванд (мутобиқ шудаанд), бавижа:
- овозҳо дар забони қабулкунанда ва забони асл якхелаанд – азхудкунии комил: 摩登 [módēng] муосир (муосир); 非死不可 [Fēisǐbùkě] Facebook (шабакаи иҷтимоӣ);
- садои вожаи бегона дар забони асл ҳангоми вомгирӣ ба намуди овоии вожа дар забони хитойӣ наздик аст (тағйир додани 1-2 садо ё ҳамсадо имконпазир аст ё гум шудани ҳамсадоҳои хонданашаванда), ба мисли: 沙发 [shāfā] диван (диван); 迪斯可 [dísīkě] Дискотека (дискотека);
- садои вомвожаҳо дар забони хитойӣ ба вожҳои аслӣ шабоҳат доранд (тағйири ҳамсадоҳо, садонокҳо ба назар мерасад, дароз кардани калима, яъне илова кардани садонокҳои изофӣ ва баръакс танг кардан ҷоиз аст), сипас қисман ассимилятсия мушоҳида кардан мумкин аст: 吉他 [jítā] гитара (гитара); 柠檬 [níngméng] лимон (лимон).
Дар ҳамаи ин мавридҳо, синикизатсияи пурраи талаффуз вуҷуд дорад ва агар забони модарӣ ин калимаҳоро ҳамчун вом ба ҳисоб гиранд, хориҷиҳо онҳоро ҳамчун вожаи ватанӣ мешунаванд.
Илова бар ин, вомвожаҳо ба реша баробар буда, бинобар ин аксарияти мутлақи онҳо исм мебошанд, зеро вом гирифтани феълҳо (дар ҳар забон) дар ассимилятсияи фонетикӣ ва грамматикии онҳо як раванди хеле печида аст.
Дар айни замон ба вомгирии вежагиҳои овоӣ интиқоли якҷояи маъноҳои фонетики ва луғавӣ хос аст. Пеш аз ҳама, ба зарурати васоити ахбори омма барои ҷалби таваҷҷуҳи мардум аст ва дар ин марҳилаи рушди ҷомеаи Чин навгониҳо дар сатҳи забонӣ талаботи равонии онро қонеъ мекунанд.
Солҳои охир дар Чин бо мақсади ҷалби харидорон бисёр фирмаҳо, мағозаҳо, маҳсулоти нав, одатан бо номҳои хориҷӣ пайдо шуданд. Ин номҳо ва вомвожаҳое мебошанд, чун қоида, аз калимаҳои англисӣ ё амрикоӣ, ки барои онҳо иероглифҳо интихоб шудаанд, ки маънои мусбати калимаҳои навро ифода мекунанд.
Интихоби маъноҳои семантикӣ бо мушкилоти интиқоли маънои дурусти бренди хориҷӣ барои таблиғи таблиғи онҳо алоқаманд аст. Ширкатҳое, ки дар номашон рақам доранд, ба мушкилоти иловагӣ дучор хоҳанд шуд. Нумерология дар Чин хеле ҷиддӣ қабул карда мешавад – дар ниҳоят, ҳар як рақам дар забони онҳо бо ягон калима ҳамоҳанг аст.
Аз эҳтимол дур нест, ки бренди марбут ба рақами 4 (ё ҷамъи рақамҳои ба он баробар) 四 [sì] маъмул гардад. Он бо калимаи die 死 [sǐ] якхела садо медиҳад ва дар хитоӣ хеле хурофотпараст аст. Аммо рақамҳои 6 ва 8 бешубҳа мусбат қабул карда мешаванд.
Аз сабаби ба мақсадҳои тиҷоратӣ зиёд кор фармудани калимаҳои қабулшуда номҳои забонии онҳо кам кор фармуда шуда, ҷои худро ба вомҳои фонетикӣ медиҳанд. Масалан: 可口可乐 [KĕkŏuKĕlè] Coca-Cola - бо истифода аз интихоби иероглифҳо, фурӯшандагон ба мувофиқа расиданд, ки номи бештар қобили қабул – “ҳар як қуттӣ шодӣ меорад”.
Вожаҳои бисёрҳиҷоӣ дар забони хитойӣ бештар вомвожаҳое ҳастанд, ки аз се, чаҳор ва панҷ морфема иборатанд, дар муқоиса бо вожаҳои аслии хитойӣ, ки маъмулан аз 2 морфема иборатанд.
Ба ақидаи забоншиносони чинӣ, забони муосири чинӣ майли зиёд кардани морфемаҳои ҷудогона ва бисёрҳиҷоро дорад:
阿斯匹灵 [āsīpílín] аспирин (аспирин);
卡路里 [kǎlùlǐ] калория (калория).
Дар баъзе мавридҳо захираи луғавии забони хитойӣ зиёд мешавад.
Вомвожаи 巧克力 [qiǎokèlì] шоколад (шоколад) низ дар забони хитойӣ бо маъноҳои зерин мавриди истифодв қарор гирифтаанд:
巧克力糖 [qiǎokèlì tánɡ] шоколадҳо;
热巧克力 [rè qiǎokèlì] шоколади гарм;
巧克力蛋糕 [qiǎokèlìdàngāo] торт шоколад.
Дар байни исмҳои хоси ҳамаи намудҳо шумораи зиёди вомвожаҳо низ мавҷуд буда, баъзан ҳангоми иқтибос шудани номҳои хос ассимилятсияи пурра ба амал меояд: 阿拉巴马州 [ālābāmǎ] Алабама (иёлати Амрико). Аммо дар аксар маврид ассимилятсияи қисман ё нопурра вуҷуд дорад: 普希金 [Pǔxījīn] Пушкин.
Яке аз сабабҳои меҳварии вомгирии вожаҳои бегона зарурати таъини мафҳум ва номҳои нав бошад, сабаби дигар ба ҷои калимаҳои куҳна ворид кардани калимаҳои навест, ки аҳамияти худро гум кардаанд ё маънои калимаву ибораҳоро тағйир додаанд. Инчунин, мо бояд чунин як зуҳуроти иҷтимоиро ба назар гирифта бошем, ба монанди “суханҳо”, ки бо вазъият ва замон зиҷ алоқаманданд. Вомвожаҳо ҳамчун номҳои воқеияти нав, мавзуи нав, мафҳуми наве, ки дар ҳаёти иҷтимоӣ ва сиёсӣ пайдо шудаанд, ба вуҷуд меоянд.
Истилоҳи 咖啡 қаҳва як намунаи воқеии вомгирии фонетикӣ дар забони хитойӣ шудааст – калимаи англисии кофе бо аломатҳои фонетикии хитойӣ kā ва fēi тарҷума шудааст, ки маънои луғавӣ надоранд. Дар навбати худ, калимаи 可可 какао транскрипсияи kěkě гирифт. Иероглифе, ки онро ташкил медиҳад, маъноҳои мустақил дорад:
- тавонистан;
- иҷозат додан;
- аммо, яъне аз лиҳози маънӣ ба ҳеҷ ваҷҳ ба ин нӯшокӣ иртибот надорад.
Ташаккули вомвожаҳои бегона бо роҳи илова кардани садонок пас аз ҳар як ҳамсадо аксар вақт боиси пайдо шудани воҳидҳои лексикии бисёрҳиҷоӣ мегардад, ки барои талаффуз номувофиқ буда, меъёрҳои талаффузи аз ҳама эътирофшудаи хитоиро вайрон мекунанд, ки ин дар навбати худ боиси душвориҳои мегардад.
.png&w=640&q=75)
