Хусусиятҳои морфологии зарбулмасалу мақолҳо хело кам мавриди таҳлилу тадқиқи махсуси паремиологҳо қарор гирифтаанд. Сохтори грамматикии зарбулмасалу мақолҳо нишон медиҳанд, ки як қатор хусусиятҳое ҳастанд, ки онҳо фарқияти зарбулмасалу мақолҳоро аз дигар жанрҳои фолклор равшан нишон медиҳанд. Зарбулмасалу мақолҳо аз рӯйи сохтори худ ҷумла мебошанд. Ҷумла чун воҳиди иттилоотӣ имкониятҳои коммуникативию сохториро дорост. Он дар худ иттилоот ва муносибатҳои сохториро дарбар мегирад. Фарқияти ҷумла аз зарбулмасал дар он аст, ки зарбулмасал назар ба ҷумла маҳдудтар мебошад. Лекин зарбулмасал ва мақол ба ҳамаи нишонаҳои ҷумла ҷавобгӯй буда, хусусиятҳои синтаксисию морфологиро дорад [4, c.12]. Сохтори гамматикии зарбулмасалу мақолҳо ба сохтори морфологӣ ва синтаксисӣ ҷудо мешаванд. Таҳлили сохтори морфологии зарбулмасалу мақолҳои англисӣ собит менамояд, ки қариб дар ҳамаи онҳо чунин ҳиссаҳои нутқ, ба монанди исм, сифат, феъл, шумора ва ғайраҳо истифода гардидаанд [1, 2, 3].
Исм дар ҳар ду забон калонтарин ҳиссаи нутқ мебошад. Исм ба мафҳуми предмет далолат мекунад ва онро ифода менамояд. Дар зарбулмасал ва мақолҳои англисӣ исм хеле васеъ истифода мешавад.
Мисолҳои зеринро дида мебароем:
A beggar can never be bankrupt.
Silence gives consent.
Дар мисолҳои овардашуда овардашуда “a beggar” ва “silence” исм мебошанд, ки якумаш исми конкрет ва дуюмаш исми абстракт мебошанд.
Дар зарбулмасал ва мақолҳо ҳар ду навъи исмҳо фаровон истифода бурда шудааст ва оиди онҳо мисолҳои зеринро дида мебароем:
A man is known by the company he keeps.
Дар мисоли овардашуда “a man” исми ҷинс, конкретро ифода мекунад.
Дар зарбулмасали “A bird may be known by its song” бошад, “a bird” исми ҷинси конкрет мебошад.
Таҳлили маводҳои фактологӣ нишон дод, ки дар зарбулмасал ва мақолҳо исмҳои маънӣ низ истифода шудаанд. Бояд қайд кард, ки исмҳои маънӣ шаклу сохти аниқ надоранд [5; 6; 7; 8; 9; 10]. Онҳоро дидан мумкин нест ва шуморидан низ имконнопазир аст ва чунин намуди исмҳоро танҳо ҳис карда мешавад. Мисолҳои мазкурро бо истифодаи исми маънӣ таҳлил менамоем:
Curiousity killed a cat.
Envy shoots at others and wounds herself.
Fortune favours the brave.
Honesty is the best policy.
Дар мисолҳои боло “сuriousity, envy, fortune, honesty” исмҳои ҷинси маънӣ мебошанд.
Истифодаи исми хос дар зарбулмасалҳои англисӣ он қадар зиёд нест.
Since Adam was a boy.
Rome was not build in one day.
Дар мисолҳои овардашуда “Adam, Rome” исмҳои хос мебошанд.
Аз мисолҳои мушоҳида намуда маълум мешавад, ки падежи умумӣ дар зарбулмасалу мақолҳои англисӣ хеле фаровон истифода бурда мешавад.
Dogs that put up many hares none.
Hunger is the best sauce.
Дар мисолҳои боло “dogs” ва “hunger” исмҳои ҷинс буда, бо падежи умумӣ ифода шудаанд.
Падежи соҳибӣ бошад, дар зарбулмасалҳои англисӣ кам ба назар мерасад.
What is got over the devil’s back is spent under his belly.
A fool’s tongue runs before his wit.
Дар зарбулмасалҳои якум ва дуюм “devil’s back” ва “a fool’s tongue” морфемаи “-s” қабул кардааст, ки он ба соҳибият далолат дорад. Бояд зикр кард, ки морфемаи “-s” и забони англисӣ асосан бо исмҳои ифодакунандаи предметҳои ҷондор истифода мегардад.
Барои ифода кардани соҳибият бо исми беҷон пешоянди “of” истифода мешавад, ки муодили тоҷикии он бандаки изофии “и” мебошад.
Diligence is the mother of success.
Diseases are the interests of pleasures.
Дар мисолҳои овардашуда исми ҷинси абстракт беҷон буда, бо пешоянди “of” ифода шудааст, ки онҳо “mother of success” ва “interests pleasures” падежи соҳибӣ мебошанд.
Бояд зикр кард, ки дар забони англисӣ исм дорои ду шакли шумора мебошад, шумораи танҳо ки он морфемаи сифрӣ дорад: ва шумораи ҷамъ, ки он тавассути якчанд морфемаҳои “-s”, “-es” морфемаи ҷойивазкунӣ мебошанд [11, c. 28; 12].
Инчунин дар зарбулмасалу мақолҳо исми забони англисӣ дар шакли ҷамъ бо морфемаи “-es” омада метавонанд, ки мо онҳоро дар мисолҳои зерин дида мебароем.
All asses wag their ears.
Дар ин ҷо “ass” дар шакли ҷамъ бо морфемаи “-es” сохта шудааст.
Дар шакли ҷамъи исми забони англисӣ морфемаи ҷойивазкунӣ низ мебошад, ки решаи калима тамоман тағйир меёбад.
Men may meet but mountains never.
Хулоса, истифодаи исм, ки яке ҳиссаи калонтарини нутқ буда, дар зарбулмасалу мақолҳои англисӣ фаровон ба назар мерасад. Аз мушоҳидаҳо ба чунин хулосае омадем, ки исмҳои ҷинс ва исмҳо дар шакли танҳо хеле зиёд дучор мешаванд.
.png&w=640&q=75)
