Мусаллам аст, ки сифат дар ҳамаи забонҳо мафҳуми ягонаро ифода карда, на дар ҳамаи забонҳо ҳамчун ҳиссаи мустақили нутқ ба ҳисоб меравад. Дар забони англисӣ сифат дар боби алоҳида омӯхта шуда, вазифаҳои семантикӣ, морфологӣ ва синтаксисии он муайян карда шудааст. Сифат аломат ва чигунагии предметро ифода карда, аломатҳои хоси он бештар дар дохили ибора зоҳир мешавад. Онҳо дараҷаҳои махсусро доро мебошанд, ки аз рӯи дараҷабандии онҳо дар забонҳо омӯхта мешавад. Сифатҳои забони мавриди қиёс аз нигоҳи маъно ва вазифаи худ дар ҷумла ба гурӯҳҳои унсури луғавии ифодагари аломати ашё, аз лиҳози ранг, ҳаҷм ва намуд мунқасим мешаванд. Мо тасмим гирифтем, ки то анвои ин гуна сифатҳои дар намуди ҷадвал ҷиҳати батафсил фаҳмонидани онҳо барои хонанда матраҳ карда бошем.
а) сифатҳои аслие, ки аломати ашёро аз ҷиҳати ранг ифода мекунанд:
|
арабӣ |
англисӣ |
тоҷикӣ |
|---|---|---|
|
الَوُان – alawoan |
colors |
рангҳо |
|
أَسْوَد – aaswad |
black |
сиёҳ |
|
أَزْرَق – aazraq |
blue |
кабуд |
|
بَنِي – baneee |
brown |
ҷигарӣ |
|
رَمَادِي – ramaadeee |
gray |
хокистаррранг |
|
بُرْتُقَالِي – bortoqaaleee |
orange… |
буртуқолӣ… |
كان لديها شريط فيديو بلاستيكي أسود في يدها
She had the black plastic video cassette in her hand
б) сифатҳои аслие, ки аломати ашёро аз ҷиҳати ҳаҷму андоза ифода мекунанд:
|
أَحْجَام – aahjaam |
sizes |
ҳаҷмҳо, аҷсом |
|---|---|---|
|
كَبِيْر – kabeeer |
big |
калон |
|
عَمِيْق - 'ameeeq |
deep |
чуқур |
|
طَوِيْل – taweeel |
long |
дароз |
|
ضَيْق – thaeeq |
narrow |
танг |
|
قَصِيْر – qaseeer |
short… |
кӯтоҳ… |
خلع عباءته الرمادية الطويلة وألقى بها على الكرسي.
He took off his long gray cloak and threw it on the chair
в) сифатҳои аслие, ки аломати ашёро аз ҷиҳати шакл ифода мекунанд:
|
أَشْكَال – aashkaal |
shapes |
андозаҳо, ашкол |
|---|---|---|
|
دَائِرِي - daa'ereee |
circular |
доира |
|
مُّسْتَقِيْم – mostaqeeem |
straight |
росткунҷа |
|
مُرَبَّع - moraba' |
square |
мураббаъ |
|
ثُلَاثِي – tholaatheee |
triangular |
секунҷа |
جلست على كرسي صغير مذهب مستقيم يراقبه ، عبرت الكاحلين وشعرها البني السميك ممسحة براقة
حول وجهها الأبيض.
She sat in a small gilded straight-back chair watching him, ankles crossed, her thick brown hair a gleaming mop around her white face
г) сифатҳои аслие, ки аломати ашёро аз ҷиҳати мазза ифода мекунанд:
|
أَذْوَاق – aathwaaq |
tastes |
маза |
|---|---|---|
|
مَرِيْر- مُر - mareeer- mor |
bitter |
тахл |
|
طَازَج – taazaj |
fresh |
тоза, нав |
|
مَالِح – maaleh |
salty |
шӯр |
|
حَامِض – haameth |
sour |
туруш |
|
حَار – haar |
spicy |
тунд |
|
حُلْو – holw |
sweet |
ширин |
كانت يديها مغطاة بخطوط شاحبة من الدم المالح
Her hands were covered with it-pale streaks of salty blood
ғ) сифатҳои аслие, ки аломати ашёро аз ҷиҳати хусусият, хислат ва сифат ифода мекунанд:
|
صِفَات – sefaat |
qualities |
сифат |
|---|---|---|
|
سَيِّئ - saeee' |
bad |
бад, ганда |
|
نَظِيْف – natheeef |
clean |
тоза |
|
ظَلَام – thalaam |
dark |
тор, торик |
|
صَعْب - sa'b |
difficult |
мушкил |
|
قَذِر – qather |
dirty… |
чиркин… |
كانت ضعيفة من عدم الأكل.
She was weak from not eating
д) сифатҳои аслие, ки аломати ашёро аз ҷиҳати миқдору дараҷа ифода мекунанд:
|
كَمِّيَّات – kameeeaat |
quantities |
ададӣ |
|---|---|---|
|
قَلِيْل – qaleeel |
few |
кам, каме, андак |
|
الْقَلِيْل – alqaleeel |
little |
андак, кам |
|
كَثِيْر – katheeer |
many |
бисёр, зиёд |
|
كَثِيْرا – katheeera |
much… |
зиёд… |
عملت مع بعض أفضل المحققين النفسيين الذين عرفتهم على الإطلاق.
She worked with some of the finest psychic investigators she had ever known
Чунончи дар боло каме пеш қайд карда шуда буд, сифатҳои забони мавриди қиёс аз нигоҳи маъно ва вазифаи худ дар ҷумла ба гурӯҳҳои унсури луғавии ифодагари аломати ашё, аз лиҳози ранг, ҳаҷму намуд, хислату хусусият ва миқдору дараҷа ба дастаҳои гуногун мунқасим мешаванд. Дар муқоиса бо забони тоҷикӣ сифати ҳақиқии арабиву англисӣ бо ҳамгунаҳои аслии тоҷикӣ бо ҳам шабоҳати бориз дошта, хусусияти ашёи махсус ё дараҷаи бисёрӣ ё камиро ифода мекунад.
